Wymiana pieca – do kiedy musisz wymienić stary kocioł na ekologiczne źródło ogrzewania?

Masz stary piec węglowy? Wraz z początkiem 2024 roku mija termin wymiany pozaklasowych kotłów w kolejnych województwach. Wkrótce w całej Polsce nie będzie można już stosować tzw. kopciuchów. Czy wiesz, jak otrzymać dofinansowanie na nowe, ekologiczne źródło ogrzewania? Zobacz, jaki jest obowiązkowy termin wymiany kotłów w Twoim województwie, jakie są kary pieniężnej i co zrobić, żeby otrzymać dofinansowanie na wymianę starego pieca.

Z artykułu dowiesz się:

• Czym są i kogo dotyczą uchwały antysmogowe?
• Co zawierają ustawy przeciwsmogowe?
• Jakie kary są przewidziane dla tych, którzy spóźnią się z wymianą pieca?
• Czym można zastąpić „kopciucha”?
• Jakie są terminy wymiany kopciuchów w poszczególnych województwach?
  
  

Czym są i kogo dotyczą uchwały antysmogowe?

Uchwały antysmogowe to przepisy przyjęte na podstawie poprawki do art. 96 ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku. Każdy sejmik województwa w formie uchwały może wprowadzić ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Uchwały określają wymagania dotyczące kotłów na paliwo stałe oraz wyznaczają rodzaje i jakość dopuszczonych paliw.

Kogo dotyczą uchwały antysmogowe?

Ograniczenia i zakazy określone w uchwałach dotyczą użytkowników urządzeń o mocy do 1 MW, w których następuje spalanie paliw stałych, czyli użytkowników kotłów, pieców i kominków na paliwo stałe.

Jaki jest cel wprowadzenia uchwał antysmogowych?

Celem wprowadzenia uchwał antysmogowych jest przeciwdziałanie palenia w piecach paliwem złej jakości oraz używania kotłów o niskiej sprawności. Ograniczane są w ten sposób negatywne skutki dla zdrowia i środowiska, a tym samym jakość powietrza ulega poprawie.

Czym można zastąpić stare piece?

Tzw. „kopciucha” można zastąpić: ogrzewaniem gazowym, ogrzewaniem elektrycznym, ogrzewaniem z miejskiej sieci ciepłowniczej, pompą ciepła, kotłem na lekki olej opałowy, kotłem na węgiel lub drewno spełniającym wymogi ekoprojektu.

Co zawierają uchwały antysmogowe?

Według ustawy Prawo Ochrony Środowiska uchwały mogą określać:

• granice obszaru, na którym wprowadza się ograniczenia lub zakazy,
• rodzaje podmiotów lub instalacji, dla których wprowadza się ograniczenia lub zakazy,
• rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania, lub których stosowanie jest zakazane, lub parametry techniczne, rozwiązania techniczne, parametry emisji instalacji, w których następuje spalanie paliw, dopuszczonych do stosowania na tym obszarze,
• sposób lub cel wykorzystania paliw, który jest objęty ograniczeniami określonymi w uchwale,
• okres obowiązywania ograniczeń lub zakazów w ciągu roku,
• obowiązki podmiotów objętych uchwałą w zakresie niezbędnym do kontroli realizacji uchwały.
  
  

Jakie kary są przewidziane za nieprzestrzeganie przepisów uchwały antysmogowej?

Nieprzestrzeganie przepisów uchwały antysmogowej i korzystanie z kotłów niespełniających wymogów ekoprojektu grozi poniesieniem kosztów:

• mandat: od 20 do 500 zł w przypadku kontroli straży miejskiej,
• kara grzywny: do 5 000 zł jeżeli sprawa zostanie skierowana do sądu.

Jak rozpoznać klasę kotła?

Klasa kotła musi być określona:

• na tabliczce znamionowej umieszczonej na kotle,
• w instrukcji obsługi kotła.
   

Jeżeli takiej informacji nie masz lub kocioł nie posiada tabliczki znamionowej, oznacza to, że kocioł nie spełnia kryteriów żadnej z klas (to tzw. kopciuch – kocioł pozaklasowy).

Polska norma wprowadzająca klasy kotłów (klasy 1-3) istnieje od 2002 r. Nie była jednak na początku obowiązkowa i mało kto się do niej stosował. Dopiero aktualizacja tej normy z 2012 r. (PN-EN 303-5:2012) usunęła klasy 1. i 2., dodała klasy 4. i 5. Klasy 1. i 2. uznane są jako kotły bezklasowe, a ich potoczna nazwa to „kopciuchy”.

W tym miejscu warto wspomnieć, że kotły z tzw. „certyfikatami ekologicznymi” nie spełniają wymagań żadnej z klas normy PN-EN 303-5:2012 i w kontekście uchwał antysmogowych są traktowane jako „pozaklasowe”.

Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 5 września 2017 r.

Kolejnym etapem na drodze do wymiany nieefektywnych źródeł ogrzewania było Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 5 września 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe:

• od 1 lipca 2018 r. nie można sprzedawać kotłów poniżej 5. klasy;
• od 2020 r. na rynku pozostały tylko kotły z certyfikatem ekoprojektu;
• kotły wyprodukowane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, tj. 1.10.2017 r. można było wprowadzić na rynek do czerwca 2018 r. Był to okres przejściowy, aby producenci kotłów mogli dostosować produkcję do warunków rozporządzenia.

Wprowadzone z dniem 23 listopada 2019 r. zmiany w Ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska zakazują także importu oraz wprowadzania na polski rynek kotłów niespełniających polskich wymogów emisyjności z innych krajów Unii Europejskiej, Turcji i państw EFTA. Zmiana miała na celu zamknięcie luki prawnej, przez którą producenci omijali krajowe przepisy.

Jakie są dofinansowania wymiany „kopciucha”?

Właściciele kotłów lub pieców na paliwo stałe mogą ubiegać się o dofinansowanie w ramach ogólnopolskich i regionalnych programów dotacji na wymianę pieca. Wśród najpopularniejszych możemy wskazać program „Czyste Powietrze” oraz „Mój Prąd 6.0” dla odbiorców indywidualnych.

Program „Czyste Powietrze”

Program „Czyste Powietrze” umożliwia łączenie finansowania z gminnymi lub lokalnymi programami wspierającymi wymianę źródeł ciepła (KAWKA BIS – dla miasta Poznania) czy termomodernizację na zasadzie uzupełnienia do 100% kosztów. Oznacza to, że w przypadku gmin, które prowadzą programy dotacyjne, można pozyskać dofinansowanie i z programu gminnego, i z Programu „Czyste Powietrze” na wymianę tego samego źródła ciepła.

Program „Ciepłe Mieszkanie”

Dla budynków wielorodzinnych przygotowany został priorytetowy program „Ciepłe Mieszkanie”, którego celem jest wymiana nieefektywnych źródeł ciepła i poprawa efektywności energetycznej lokali mieszkalnych znajdujących się w budynkach wielorodzinnych.

We współpracy z bankami ustawodawca przewidział także opcję skorzystania z niektórych programów z tzw. prefinansowaniem lub kredytowaniem na korzystnych warunkach. Z takiego rozwiązania mogą skorzystać osoby o niskich dochodach lub nieposiadające środków na konieczną wymianę ogrzewania niespełniającego poziomu efektywności energetycznej i normy emisji zanieczyszczeń.

Tutaj sprawdzisz poziomy podstawowego poziomu dofinansowania w programach: Czyste powietrze, Moje Ciepło i Mój prąd: Dofinansowanie na pompy ciepła 2023 – jaką kwotę można otrzymać?

Dlaczego warto wymienić stary piec?

Jednym z podstawowych sposobów na walkę ze smogiem jest wymiana pieców na bardziej wydajne i przyjazne dla środowiska urządzenia grzewcze.

W Polsce funkcjonuje ok. 4 mln kotłów na węgiel, a większość z nich to stare i bezklasowe piece tzw. „kopciuchy”. Za jakość powietrza odpowiada nie tylko rodzaj kotła, jego klasa, emisyjności i rok produkcji. Ważna jest także jakość spalanego węgla. Węgiel spalany w gospodarstwach domowych jest często wilgotny i zasiarczony oraz cechuje się dużą zawartością popiołu. Spalanie takiego węgla to emisja pyłów i rakotwórczego benzo(a)pirenu. Bez wprowadzania odpowiednich norm jakości węgla, nie możemy myśleć o zmniejszeniu zanieczyszczenia powietrza.

Pozaklasowy kocioł na węgiel lub drewno, potocznie nazywany „kopciuchem” emituje do powietrza dużą ilość pyłów PM 10, PM 2,5 oraz innych toksycznych związków. Kotły wyższej klasy emitują oczywiście dużo mniej zanieczyszczeń. Warto w tym miejscu dodać, iż nawet najlepszy kocioł klasy 5. wymaga wysokiej jakości paliwa. Klasowość kotła nie będzie miała znaczenia, jeśli spalimy w nim złej jakości lub zawilgocony węgiel. Kotły są certyfikowane w laboratoriach, a paliwo użyte do certyfikacji jest starannie dobrane, o odpowiednich parametrach i jakości.

Wprowadzenie zakazu sprzedaży „kopciuchów” i zastąpienie ich czystymi źródłami ciepła przyczyni się do poprawy jakości powietrza i życia w Polsce. Warto więc postawić na nieemisyjne źródła ogrzewania, a w szczególności pompy ciepła, które powodują poprawę jakości powietrza i życia w naszym środowisku.

Dodatkowymi sposobami na ograniczenie emisji dwutlenku węgla mogą być:

• oszczędzanie energii,
• termomodernizacja budynku (docieplenie, wymiana okien),
• odnawialne źródła energii (energia słoneczna, wiatrowa, geotermia),
• korzystanie z komunikacji zbiorowej, samochodów współdzielonych, poruszanie się rowerem lub pieszo.
  
  

Sprawdź: Ranking Pomp Ciepła – Monoblokowych 2023

Kiedy mija obowiązkowy termin wymiany kotła?

• Województwo małopolskie – Uchwała z dnia 23 stycznia 2017 roku.
• Województwo śląskie – Uchwała z dnia 7 kwietnia 2017 roku.
• Województwo dolnośląskie – Uchwała z dnia 30 listopada 2017 roku.
• Województwo mazowieckie – Uchwała z dnia 24 października 2017 roku.
• Województwo łódzkie – Uchwała z dnia 24 października 2017 roku.
• Województwo wielkopolskie – Uchwała z dnia 18 grudnia 2017 roku.
• Województwo opolskie – Uchwała z dnia 26 września 2017 roku.
• Województwo podkarpackie – Uchwała z dnia 23 kwietnia 2018 roku.
• Województwo lubuskie- Uchwała z dnia 18 czerwca 2018 roku.
• Województwo zachodniopomorskie – Uchwała z dnia 26 września 2018 roku.
• Województwo kujawsko-pomorskie – Uchwała z dnia 24 czerwca 2019 roku.
• Województwo świętokrzyskie – Uchwała z dnia 29 czerwca 2020 roku.
• Województwo pomorskie – Uchwała z dnia 28 września 2020 roku.
• Województwo lubelskie – Uchwała z dnia 19 lutego 2021.
• Województwo warmińsko – mazurskie – brak obowiązującej uchwały
• Województwo podlaskie – brak obowiązującej uchwały